Afwijkingen per risicogroep

In deze groep geven we de wijzigingen van uitkeringen binnen het gemeentefonds weer. Van het Rijk hebben we de meicirculaire ontvangen. Daarin zijn onder andere de effecten van de voorjaarsnota van het Rijk verwerkt. In de meicirculaire zijn niet de effecten van het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet opgenomen. Onder de tabel worden de wijzigingen toegelicht.

bedragen x € 1.000

Gemeentefonds

bedragen x € 1.000

1. opschalingskorting

Sinds 2015 worden gemeenten geconfronteerd met een korting op het gemeentefonds, die oploopt tot landelijk € 975 miljoen in 2026. Deze korting is opgelegd omdat gemeenten door gedwongen opschaling kosten zouden besparen. Sinds 2019 is een stand van de opschalingskorting bereikt van € 300 miljoen. In de meicirculaire 2024 is de oploop van de opschalingskorting vanaf 2026, een structurele uitname van € 675 miljoen, geschrapt. Hier staat een eenmalige korting van het gemeentefonds van € 675 miljoen tegenover in 2025. Voor de gemeente Almere gaat dit om een bedrag van € 8,2 miljoen.

2a. afrekening BCF 2023

Het BTW Compensatiefonds (BCF) heeft een plafond. Gemeenten zijn in 2023 landelijk € 573 miljoen onder dit plafond gebleven met declaraties. In de septembercirculaire 2023 werd al een voorschot van € 359 miljoen uitbetaald. De definitieve afrekening BCF bedraagt hierdoor € 214 miljoen extra en dit bedrag wordt in 2024 incidenteel toegevoegd. Voor Almere gaat dit om een bedrag van € 2,6 miljoen.

2b. meerjarig effect afrekening BCF 2023

Op basis van de ruimte onder het plafond van het jaar 2023 van € 573 miljoen mag je in de begroting een structurele stelpost opnemen. Voor Almere is dit een bedrag van bijna € 7 miljoen. De provinciaal toezichthouders gebruiken dit als richtlijn bij het beoordelen van de (meerjaren)begroting. Wel adviseert het ministerie van BZK, gezien de onzekerheid over de toekomstige ontwikkeling van de ruimte, om voorzichtig te zijn met het opnemen van een raming voor dit dekkingsmiddel. In de begroting namen wij hiervoor geen structurele stelpost op. Nu kiezen we ervoor om dat wel te doen. Voorzichtigheidshalve gaan we vanaf 2028 wel uit van de helft van het bedrag. Structureel levert dit een voordeel op van € 3,5 miljoen.

3. effect accres vanaf 2027 bbp systematiek

Op deze regel staat het saldo van het geld wat we krijgen voor de groei van het gemeentefonds, minus de uitgaven die we moeten doen voor inflatie en voor de groei van de stad. Als er geld overblijft, is er ruimte voor nieuw beleid. Vanaf 2027 ontstaat er een substantieel tekort. Dat komt doordat we vanaf 2027 geen compensatie voor inflatie meer krijgen op basis van de indexcijfers voor de overheidssector. In plaats daarvan krijgen we compensatie op basis van de groei van het bruto binnenlands product. Dat percentage ligt naar verwachting 0,5% lager. Dit op basis van de indexcijfers van de afgelopen 20 jaar. De prognose van het CPB voor de komende jaren is zelfs dat dit verschil 1% bedraagt.
4. bijstelling woning- en bevolkingsprognose

Op basis van de verkochte grond en de geplande grondverkoop stellen we elk jaar een nieuwe bevolkingsprognose op. Doordat we minder woningen opleveren zijn er ook minder inwoners. We krijgen daardoor minder geld uit het gemeentefonds en minder OZB-inkomsten. Als de woningbouwmarkt aantrekt dan zullen de inkomsten ook stijgen. Dit kunnen we nu nog niet inschatten.

5. huishoudens met een laag inkomen

De maatstaf huishoudens met een laag inkomen is een nieuwe maatstaf in het vanaf 2023 nieuwe verdeelmodel van het gemeentefonds. Bij de vierde kwartaalrapportage 2023 hebben we de inkomsten van het gemeentefonds al naar beneden bijgesteld voor wijzigingen in deze maatstaf. Nu stellen we de inkomsten van het gemeentefonds nog een keer neerwaarts bij. Vlak voor het verschijnen van de meicirculaire hebben gemeenten voor het eerst historische gegeven ontvangen over deze maatstaf. Op basis van deze gegevens hebben we onze inschatting van het toekomstig aantal huishoudens met een laag inkomen naar beneden moeten bijstellen. Dit betekent dat we structureel verwachten dat we € 1,6 miljoen minder inkomsten krijgen uit het gemeentefonds. Hoe deze maatstaf zich in werkelijkheid zal gaan ontwikkelen is nog onzeker ook omdat door het Rijk is aangegeven dat deze maatstaf in de toekomst nog gaat wijzigen. Omdat deze maatstaf zwaar meeweegt in het verdeelmodel van het gemeentefonds kan dit om behoorlijke bedragen gaan.

6. diverse bijstellingen gemeentefonds

De verdeling van het gemeentefonds is verder aangepast aan allerlei landelijke ontwikkelingen. Hierdoor wordt er per saldo iets meer geld uitgekeerd over de maatstaven. Het voordeel in 2024 wordt voor een groot deel veroorzaakt doordat de voorlopige afrekening over 2023 van het gemeentefonds met € 1 miljoen naar boven is bijgesteld.

extra geld aanpak armoede en schulden

Vanuit de Aanpak Geldzorgen, Armoede en Schulden geeft het Rijk jaarlijks € 40 miljoen extra aan gemeenten voor betere dienstverlening door gemeenten op het gebied van armoede en schulden. In 2023 hadden we het geld al eenmalig gekregen, nu krijgen we het geld structureel. In het hoofdstuk sociaal domein staan de extra kosten opgenomen.

terugdraaien € 500 miljoen bezuiniging jeugdhulp in 2025

In de meicirculaire is voor het jaar 2025 de bezuiniging van € 500 miljoen op de jeugdhulp vanuit het regeerakkoord Rutte IV teruggedraaid. In het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet staat het voornemen om de bezuiniging structureel terug te draaien. Duidelijkheid hierover verwachten we bij de septembercirculaire. Op dat moment is de miljoennota ook bekend. We verhogen het budget 2025 van de jeugdhulp ook met € 6,1 miljoen (onderdeel sociaal domein).